zondag 31 december 2017

Jaarverslag 2017

Jaarverslag 2017 Mölle van Bats Veessen

Onderhoud molen
De bliksemafleiders zijn gecontroleerd. De brandblussers eveneens, maar alle afgekeurd en vervangen.

Zeven leggers en vijftien planken van de stelling zijn vernieuwd vijftien andere planken zijn ontdaan van de rotte uiteinden en meer naar binnen, waar je met kortere planken terecht kunt, teruggelegd. 

Ook de zuidelijke stellingdeur is aangepakt, de rotte onderkant is vernieuwd en een rotte spaak van het kruirad is vervangen. De voorzomen, kluften, windborden en hekwerk van het gevlucht worden slecht. Aangezien het gedeeltelijk aanpakken daarvan van het ene probleem naar het andere zou kunnen leiden, is besloten om er zolang mogelijk mee door te draaien en op een gegeven moment alles tegelijk te vernieuwen.

De keerneuten zijn allemaal uitgenomen en op een slijpmachine afgerond.
Ze hadden allemaal een vlak oppervlak van ongeveer vier centimeter breed met scherpe hoeken. Het oppervlak is nu veel kleiner en het kruien blijkt hierdoor gemakkelijker te gaan.





De onderste taats van de koningsspil piept dat het een aard heeft en is door smeren niet meer stil te krijgen. De temperatuur van de smeerolie loopt dan ook snel op met gevaar van brand.

Pogingen om de spil op te krikken om de taats iets uit de pot te lichten en zodoende de olie er onder te krijgen, lukten niet, omdat de pot mee omhoog komt en niet omlaag is te krijgen, zelfs niet met een geimproviseerde schroefspindel.

Noodgedwongen hebben we de koningsspil uit het werk gezet. Hij draait niet meer mee. Mogelijk moeten taats en of pot worden vervangen, een lastig karwei.
Aan het eind van het jaar is de sprinklerinstallatie aanbesteed.

De Stoom
In de Stoom zijn twee nieuwe meterkasten voor elektriciteit gemaakt. Een voor de Stoom en molen zelf en een voor de nieuwe haven met camperplekken. Buiten zijn ook de nodige kabels gegraven voor de haven en voor de te maken pomp voor de sprinklerinstallatie. Bij het graven is het fundament van het eerdere paardenhok tegen de Stoom blootgelegd.

Op nationale Molendag in mei hebben Bert Hanekamp en Robin van Katwijk 100 kg graan gemalen met de Stoom. Die heeft voor hen zo geen geheimen meer.
Het lichtwerk van de molensteen is daarna zodanig beter afgesteld, dat het volledig uitlichten ervan nu wel mogelijk is. Bij het op gang komen van de steen is dit essentieel.
Ook met de snertactie in november is er gemalen met de Stoom

De monumentenwacht is in oktober geweest om onze monumenten te inspecteren. Zij hebben uiteraard een keurig rapport achtergelaten waar we weer mee verder kunnen bij het onderhoud.

Woning
De woning zou worden geschilderd, maar de schilder kwam ernstige mankementen tegen waar een timmerman aan te pas moest komen. Dat is gebeurd aan de dakkapellen, de ramen daarin en de achterdeur. Vervolgens is het meest noodzakelijke geschilderd. Niet behandeld bijvoorbeeld zijn de voordeur met kozijn.

Biotoop
Een hoge berkenboom van de overbuurman sneuvelde in een storm, maar die stond achter drie andere hoge berken waardoor het effect vooralsnog nihil is. Het terrein van IJsselzicht is helemaal opgeruimd, de haven is vernieuwd en de resterende bomen langs Onderlangs en nog meer bomen zijn verdwenen, waardoor de windvang op Zuidoost en het zicht op de molen vanaf die kant aanmerkelijk is verbeterd.

Vanaf de nieuwe Tolbrug kijk je voortdurend op de molen, maar door de bocht van de weg staat er af en toe een boom tussen. Veluws Landschap was op verzoek bereid die drie bomen te ringen, zodat ze bladerloos zullen blijven en afsterven.

Draaien
Door onderhoud en weinig wind soms is er weinig, namelijk op 77 dagen gedraaid. Het aantal van 240.000 omwentelingen dat de maximale draaipremie zou opleveren is niet meer van betekenis, toch werd het gepasseerd. Er zijn dit jaar in 468 uur 289.287 omwentelingen met de wiekenas gemaakt. De beginstand van de teller was 377.112, de eindstand 666.399 Enkele keren heeft Robin van Katwijk ingevallen om te draaien, waarvoor dank. Een wedstrijdje om de meeste omwentelingen is door hem met De Vlijt gewonnen, hij ging op de laatste draaidag van het jaar over de 300.000 heen. De Mölle van Bats heeft de laatste aansluitende zeven werkdagen van het jaar met prima wind kunnen draaien en toen maar liefst 48.932 omwentelingen kunnen maken.

Vreugd en rouw
In maart mocht Robin van Katwijk zijn molenaarsdiplopa in ontvangst nemen en Bert Hanekamp een certificaat van verdienste.
Met koningsdag en bij de binnenkomst van Sinterklaas was de molen versierd met vlaggetjes in het gevlucht. Bij de winnen van het kampioenschap door het nationale dames voetbalteam is de molen in de vreugd gezet, evenals bij het plaatsen op de wereldlijst van immaterieel erfgoed van het molenaarsberoep.

Bezoek
Bijzonder was het bezoek van dertien mensen met scootmobielen van Groot Stokkert. Veel verder dan de begane grond zijn ze niet gekomen, maar konden toch uitleg krijgen in een draaiende molen. Verder waren er buitenlandse gasten uit Nieuw Zeeland, India, Schotland, Italië, Argentinië, Denemarken en de Verenigde Staten

Bert en Fennie van der Scheer waren 40 jaar getrouwd. Eerder dit jaar was de molen ook al achtergrond bij het huwelijk van zoon Robbert.

Publiciteit
Het molenambacht werd in december op de Unesco werelderfgoedlijst gezet als immaterieel erfgoed. Dat nieuwsfeit haalde alle media en veel molens, ook de onze, werden in de vreugd gezet.
Voortaan worden langs rijdende mensen op de dijk op de hoogte gebracht van het feit dat de molen open is voor bezichtiging met behulp van een bord met dank aan Flod.


vrijdag 15 december 2017

Sprinkler en goede wensen



Vandaag zijn de handtekeningen gezet voor het maken van de sprinklerinstallatie, omdat we het onderstaande zoveel als mogelijk willen voorkomen.




donderdag 7 december 2017

Molenaarsambacht is wereld immaterieel erfgoed

Vandaag 7 december 2017 op de Nationale Vrijwilligersdag heeft de Unesco in Zuid Korea het ambacht van molenaar op de lijst gezet van wereld immaterieel erfgoed. Het was een goede reden om de molen in de vreugd te zetten, maar eerst leek het me nog veel beter, nu er toch behoorlijk wind is na meer dan tien dagen windstilte, om na thuiskomst van het werk een aantal uren met de molen te draaien.


Dus dat was reden genoeg om de molen in de vreugd te zetten



zaterdag 25 november 2017

Aankomst Sinterklaas in Veessen

De molen was uiteraard versierd met vlaggetjes toen Sinterklaas op 25 november aankwam. Jammer genoeg was er geen zuchtje wind.

Burgemeester Fred de Graaf verwelkomde de goedheiligman.


woensdag 11 oktober 2017

De keerneuten hadden allemaal een platte kop van wel vier centimeter breed. Ik heb ze afgerond, waardoor het oppervlak dat wrijving veroorzaakt meer dan gehalveerd is. Ik verbeeld me nu dat de molen wat lichter kruit.

zo kwamen ze er uit met het vet er nog aan
 


 
Het platte deel is vier centimeter breed

 
afgerond

zaterdag 15 juli 2017

Beroemde weerman op onze molen

Vandaag hadden wij de eer dat de bekende weerman André Bosma zijn weerpraatje hield bij onze molen. Je hoort op de achtergrond de wieken door de wind suizen. Weerbericht van André Bosma 15 juli bij de molen van Veessen

zondag 14 mei 2017

Lichten van de steen in de Stoom verbeterd

Molen met de Stoom. Filmpje op facebook met dank aan Robin van Katwijk

https://www.facebook.com/robin.vankatwijk/videos/1215855198524108/

Op molendag, terwijl we 100 kilo graan wilden malen met de Stoom, bleek weer dat het lastig was om de molensteen volledig te kunnen lichten. Dat volledig uitlichten is van belang bij het op gang komen. De motor draait en geeft geen enkele krimp. Een platte riem drijft het mechaniek aan en een tweede riem moet de steen aandrijven. Die laatste draait op een vrijloopwiel en moet langzaam op het wiel worden geschoven dat de steenspil en daarmee de steen meeneemt. Als op dat moment de steen niet volledig vrij kan draaien, is dit een zeer moeizame operatie.


Onder de lichtstok hing een gewicht dat verhinderde om de stok volledig naar beneden te drukken. Dat gewicht is wat hoger gehangen en bovendien zijn twee vleugelmoeren wat aangedraaid. Zodoende kan de steen nu goed worden uitgelicht. 


Linksonder op de voorgrond het gewicht dat wat hoger is gehangen. Bij de muur twee vleugelmoeren die zijn aangedraaid. De rechter heeft nog een extra blokje hout er tussen gekregen. De donkere ronde spil waarop de bovenste molensteen rust, komt zo een heel klein beetje hoger.

Knerpende taats van de koningsspil

Half april. De taats van de koningsspil speelt op. De koningsspil is de grootste spil, van zwaar eikenhout in de molen, de naam zegt het al, en hij staat drie verdiepingen hoog rechtop centraal in het mechaniek. Het rechtop staan wordt ook al helder gemaakt door de naam spil. Alle assen liggen en de spillen staan. De koningsspil brengt de draaiing van de wiekenas over naar de techniek beneden, in ons geval naar de spillen van de molenstenen. De koningsspil draait met een taats in een taatspotje. IJzer in ijzer. Het potje staat vol olie. Maar in Veessen piept het al een paar dagen, het knerpt eigenlijk, ondanks goede smering. Door het gewicht van de spil met twee grote kamwielen er aan vastgemaakt, rustend op enkele centimeters oppervlak in de taats is de wrijving fenomenaal en als er iets mis gaat, onvoldoende smering, of slijtage, wordt de olie gloeiend heet. De molen zou er door kunnen afbranden. Daarom kunnen we eigenlijk helemaal niet meer draaien totdat dit probleem afdoende is opgelost.

De boosdoener , de taats in zijn pot


Opkrikken in een poging om de olie onder de taats te krijgen


Met het opkrikken ging de pot mee omhoog. Pogingen om die terug naar beneden te krijgen, lukten niet. Hier een poging met een busje waarin een bout met moer om de onderdelen uit elkaar te draaien 


Eind april. Ondanks eenmaal en andermaal opnieuw goed smeren, blijft de taats van de koningsspil ons parten spelen en knerpt en piept het alsof dit onderdeel ons wil toeroepen hoe oud de molen wel niet is. Dat klinkt leuk, of eigenlijk helemaal niet, want we kunnen het er niet bij hebben. Olie in een taatspot die zo heet wordt dat de boel in de fik kan vliegen, is uit den boze.
13 mei,  Nationale Molendag. Robin van Katwijk heeft aan de bovenkant van de koningsspil los gemaakt uit zijn draaipunt en vrij uit de kammen van het bovenwiel gezet. Nu kunnen we gelukkig weer draaien zonder dat de koningsspil meedraait en de olie in de knerpende taatspot gloeiend heet wordt.  

Molendag 13 mei

Molendag is verlopen zoals kon worden verwacht. Afgezien van de krachtstroomvoorziening voor het elektrische fornuis om pannenkoeken te bakken. De krachtstroom uit de molen was ontmanteld en nog niet geïnstalleerd in de nieuwe meterkast in de Stoom. Aardige buurman kwam dat even snel verhelpen. Meer dan een handvol molencomité-leden hebben vervolgens toeristen en dorpsgenoten van heerlijke pannenkoeken voorzien. Het weer was niet bijster mooi, maar toch was er door de dag heen aanloop en er stapte zomaar een groep van meer dan twintig man van de fiets af. Geschat zijn er 70 mensen op bezoek geweest. Opmerkelijk was een gepensioneerd echtpaar met superlage driewiel-ligfietsen en aanhanger die al drie weken met een tentje onderweg waren vanuit Noord Frankrijk. Ze hadden de kou met de ijsheiligen nog meegemaakt en ze waren op weg naar Noord Nederland, Noord Duitsland, Denemarken en misschien nog Zweden om half augustus weer thuis te zijn in Noord Frankrijk. Toen 's middag twee stoere motorrijders afstapten om met veel interesse uitleg over de Stoom en de molen te krijgen, kwamen juist tientallen andere coureurs langs die de molenaar met hun motorlawaai overstemden. Zo kregen zij ook een beetje mee hoe het is aan de IJsseldijk.

Met de Stoom is honderd kilo tarwe voor veevoer gemalen door Bert Hanekamp en Robin van Katwijk. Nu heeft de Stoom voor hen ook geen geheimen meer




Omdat de koningsspil van de windmolen zo piepte is die door Robin uit het werk gezet. Zo kon er tenminste nog wel worden gedraaid.

vrijdag 14 april 2017

Onderhoud is klaar

De stelling is weer goed begaanbaar en degelijk met zeven nieuwe liggers een een aantal nieuwe planken en een aantal ingekorte en verlegde planken.
De zuidelijke stellingdeur was aan de onderkant rot en met nieuw hout aangeheeld en geschilderd.
Eén spaak van het kruirad was rot en vervangen en geschilderd.
Met dank aan molenmaker Groot Wesseldijk


De zeven rotte liggers die vervangen zijn

Stroom van en naar de Stoom

De nieuwe haven van Veessen krijgt straks stroom uit de Stoom (achter een eigen meter uiteraard) en voor de molen wordt een sprinklerinstallatie aangelegd die ook stroom moet krijgen. Daar wordt nu aan gewerkt.
Hier is twee keer een muurtje zichtbaar: fundamenten van het paardenhok van de Langevoords

Op deze foto staat het paardenhok nog tegen De Stoom



Twee meterkasten voor eerlijke verdeling

zaterdag 1 april 2017

Onderhoud aan de stelling

Op het ogenblik worden er wat rotte planken van de stelling vervangen. Overigens zijn sommige oude planken nog bruikbaar voor zover ze alleen aan de uiteinden verrot zijn en omdat de planken van buiten naar binnen steeds minder lang zijn. Dan kun je dus de uiteinden afzagen en de plank wat meer naar binnen leggen. Dat wordt nu ook toegepast.



zaterdag 7 januari 2017

Jaarverslag 2016


Draaien
Het was een jaar met weinig wind. Ook de broeders van de moderne witte stroomopwekkers met wieken klaagden er over, het woord "dramatisch" namen zij zelfs in de mond. Zij maakten een statistiekje van het rendement van de wind over de laatste jaren.



Het was ook een jaar dat de molen steeds zwaarder ging kruien. Er is dan ook niet achter elk zuchtje wind uit een andere richting aangekruid. Het gevolg is, dat net niet de maximale draaipremie kon worden gehaald. De wiekenas is 236.958  keer rond gegaan. De beginstand van de teller was 140.154 en de eindstand 377.112. Om het kruien te vergemakkelijken is er in de kruikabel een extra schijf tussengeplaatst.
Rouw en vreugd
De molen heeft in de rouw gestaan toen de molendeskundige Jan Heijdra, toen de echtgenoot van onze vroegere comité-voorzitter, Van 't Westeinde en toen de eerste voorzitter van de molenschtichting, Hendrik Maten, overleden waren.
De molen stond in de vreugd toen de molenaar 60 jaar werd, toen Robin van Katwijk geslaagd is als molenaar en toen molenaarszoon Huib promoveerde.
Onderhoud
De bronzen plaat achter de wiekenas, die de neiging had om naar boven te schuiven, is beteugeld door een ijzeren  beugel, op maat gesmeed door Bert Hanekamp.
Wiek nummer twee heeft een nieuw steekbord gekregen van red cederhout, dat is zeer licht en weerbestendig hout. Het bord is gemaakt door Wonink in Vorchten.
De zeilen hebben nieuwe lussenlijnen gekregen en een enkel onderhoektouw.
De Stoom kreeg sfeervolle binnenverlichting die 's avonds automatisch aan en uit gaat.
Om betere gelijkmatiger draging van de onderdelen van de kap te verkrijgen, is een zaagsnede tussen de windpeluw en de burgemeester gemaakt. Het heeft iets geholpen, maar de oplegging is nog steeds niet volledig gelijkmatig.



Uit het gastenboek
"Schitterende molen, prachtig uitzicht". "Leuk dat we de molen kunnen bezoeken, mooi stukje erfgoed" "Wonderfull experience" (bezoeker uit Californië). "Thank you for opening the windmill for us" (uit Canada) "Mooi in oude glorie" (bus vol molenaars uit Limburg)