zondag 14 mei 2017

Lichten van de steen in de Stoom verbeterd

Molen met de Stoom. Filmpje op facebook met dank aan Robin van Katwijk

https://www.facebook.com/robin.vankatwijk/videos/1215855198524108/

Op molendag, terwijl we 100 kilo graan wilden malen met de Stoom, bleek weer dat het lastig was om de molensteen volledig te kunnen lichten. Dat volledig uitlichten is van belang bij het op gang komen. De motor draait en geeft geen enkele krimp. Een platte riem drijft het mechaniek aan en een tweede riem moet de steen aandrijven. Die laatste draait op een vrijloopwiel en moet langzaam op het wiel worden geschoven dat de steenspil en daarmee de steen meeneemt. Als op dat moment de steen niet volledig vrij kan draaien, is dit een zeer moeizame operatie.


Onder de lichtstok hing een gewicht dat verhinderde om de stok volledig naar beneden te drukken. Dat gewicht is wat hoger gehangen en bovendien zijn twee vleugelmoeren wat aangedraaid. Zodoende kan de steen nu goed worden uitgelicht. 


Linksonder op de voorgrond het gewicht dat wat hoger is gehangen. Bij de muur twee vleugelmoeren die zijn aangedraaid. De rechter heeft nog een extra blokje hout er tussen gekregen. De donkere ronde spil waarop de bovenste molensteen rust, komt zo een heel klein beetje hoger.

Knerpende taats van de koningsspil

Half april. De taats van de koningsspil speelt op. De koningsspil is de grootste spil, van zwaar eikenhout in de molen, de naam zegt het al, en hij staat drie verdiepingen hoog rechtop centraal in het mechaniek. Het rechtop staan wordt ook al helder gemaakt door de naam spil. Alle assen liggen en de spillen staan. De koningsspil brengt de draaiing van de wiekenas over naar de techniek beneden, in ons geval naar de spillen van de molenstenen. De koningsspil draait met een taats in een taatspotje. IJzer in ijzer. Het potje staat vol olie. Maar in Veessen piept het al een paar dagen, het knerpt eigenlijk, ondanks goede smering. Door het gewicht van de spil met twee grote kamwielen er aan vastgemaakt, rustend op enkele centimeters oppervlak in de taats is de wrijving fenomenaal en als er iets mis gaat, onvoldoende smering, of slijtage, wordt de olie gloeiend heet. De molen zou er door kunnen afbranden. Daarom kunnen we eigenlijk helemaal niet meer draaien totdat dit probleem afdoende is opgelost.

De boosdoener , de taats in zijn pot


Opkrikken in een poging om de olie onder de taats te krijgen


Met het opkrikken ging de pot mee omhoog. Pogingen om die terug naar beneden te krijgen, lukten niet. Hier een poging met een busje waarin een bout met moer om de onderdelen uit elkaar te draaien 


Eind april. Ondanks eenmaal en andermaal opnieuw goed smeren, blijft de taats van de koningsspil ons parten spelen en knerpt en piept het alsof dit onderdeel ons wil toeroepen hoe oud de molen wel niet is. Dat klinkt leuk, of eigenlijk helemaal niet, want we kunnen het er niet bij hebben. Olie in een taatspot die zo heet wordt dat de boel in de fik kan vliegen, is uit den boze.
13 mei,  Nationale Molendag. Robin van Katwijk heeft aan de bovenkant van de koningsspil los gemaakt uit zijn draaipunt en vrij uit de kammen van het bovenwiel gezet. Nu kunnen we gelukkig weer draaien zonder dat de koningsspil meedraait en de olie in de knerpende taatspot gloeiend heet wordt.  

Molendag 13 mei

Molendag is verlopen zoals kon worden verwacht. Afgezien van de krachtstroomvoorziening voor het elektrische fornuis om pannenkoeken te bakken. De krachtstroom uit de molen was ontmanteld en nog niet geïnstalleerd in de nieuwe meterkast in de Stoom. Aardige buurman kwam dat even snel verhelpen. Meer dan een handvol molencomité-leden hebben vervolgens toeristen en dorpsgenoten van heerlijke pannenkoeken voorzien. Het weer was niet bijster mooi, maar toch was er door de dag heen aanloop en er stapte zomaar een groep van meer dan twintig man van de fiets af. Geschat zijn er 70 mensen op bezoek geweest. Opmerkelijk was een gepensioneerd echtpaar met superlage driewiel-ligfietsen en aanhanger die al drie weken met een tentje onderweg waren vanuit Noord Frankrijk. Ze hadden de kou met de ijsheiligen nog meegemaakt en ze waren op weg naar Noord Nederland, Noord Duitsland, Denemarken en misschien nog Zweden om half augustus weer thuis te zijn in Noord Frankrijk. Toen 's middag twee stoere motorrijders afstapten om met veel interesse uitleg over de Stoom en de molen te krijgen, kwamen juist tientallen andere coureurs langs die de molenaar met hun motorlawaai overstemden. Zo kregen zij ook een beetje mee hoe het is aan de IJsseldijk.

Met de Stoom is honderd kilo tarwe voor veevoer gemalen door Bert Hanekamp en Robin van Katwijk. Nu heeft de Stoom voor hen ook geen geheimen meer




Omdat de koningsspil van de windmolen zo piepte is die door Robin uit het werk gezet. Zo kon er tenminste nog wel worden gedraaid.